Przed nami czas świąteczno-noworoczny i perspektywa spędzenia kilku dniu w rodzinnej, radosnej atmosferze. Niestety, nie zawsze jest to okres odpoczynku i cieszenia się zdrowiem. Oto 5 najczęstszych, świątecznych problemów zdrowotnych:
1. Stres, zaburzenia nastroju, depresja
Gorączka zakupów i presja związana z organizacją świątecznych spotkań sprawiają, że dla wielu osób Święta są jednym z najbardziej stresogennych okresów w roku. Na dodatek, Święta nie dla wszystkich są radosne. Nie wszyscy żyjemy w szczęśliwych rodzinach, wiele osób boryka się z kłopotami finansowymi, a wszelkie problemy rodzinne, osobiste i finansowe szczególnie mocno odczuwane są właśnie w czasie Świąt. Po pierwsze, dlatego że istnieje społeczna presja bycia w tym okresie szczęśliwym, a po drugie – jak każdy inny czas wolny od pracy zawodowej (urlop, czy nawet weekend) okres świąteczny sprzyja robieniu rozrachunków ze sobą i zastanawianiu się nad własną sytuacją. A to może prowadzić do poczucia winy, lęku i osamotnienia. Na obniżenie nastroju w Święta szczególnie mocno narażone są osoby ze zdiagnozowaną lub niezdiagnozowaną depresją, bądź chorobą afektywną sezonową, pracoholicy, osoby samotne, a także ci, którzy niedawno przeżyli śmierć kogoś bliskiego. Typowymi objawami świątecznego obniżenia nastroju lub nasilenia depresji są: uczucie smutku, spadek motywacji do działania, nadmierna drażliwość, poczucie zmęczenia, wzmożona senność, osłabienie libido, a w skrajnych przypadkach – myśli samobójcze. Istnieje kilka badań epidemiologicznych sugerujących wzrost liczby samobójstw w czasie Świąt Bożego Narodzenia i tuż po nich, jednak wyniki te nie są jednoznaczne i nie zostały potwierdzone w szerszych analizach.
2. Alergie
Święta Bożego Narodzenia to trudny czas dla alergików. Pierwszym silnym alergenem, na który jesteśmy narażeni jeszcze przed Świętami to kurz wraz z mieszkającymi w nim roztoczami, który w czasie porządków wymiatany jest z różnych zakamarków i zaczyna unosić się w mieszkaniu. Kolejną przyczyną kłopotów dla osób nadwrażliwych może być choinka. Terpeny i olejki eteryczne znajdujące się w żywicy jodły, świerka czy sosny mogą powodować skórne reakcje kontaktowe, przy bezpośrednim zetknięciu się z nimi, natomiast w wyniku ich wdychania mogą pojawić się bóle głowy i łzawienie oczu. Ponadto na igłach tych drzew nierzadko znajdują się zarodniki pleśni, które przedostają się do powietrza w mieszkaniu i pozostają w nim jeszcze długo po wyrzuceniu choinki. Na dodatek, niektórzy producenci świątecznych choinek spryskują drzewka pestycydami, które także mogą wywołać reakcje uczuleniowe. Dla astmatyków i osób uczulonych na sierść zwierząt sporym problemem może okazać się świąteczna wizyta u rodziny posiadającej psa, kota, czy królika. Skończyć się to może typowymi dolegliwościami alergicznymi, do których należy: łzawienie oczu, kichanie, katar, wysypka, świąd, niekiedy – kaszel i trudności w oddychaniu.
Odrębną kategorię stanowią świąteczne alergie pokarmowe. Mnogość różnych potraw i przypraw sprzyja ujawnianiu się trudnych do przewidzenia alergii krzyżowych. Najczęstszymi winowajcami są orzechy, migdały i czekolada. Wiele osób reaguje alergicznie także na goździki, cynamon, anyż, kardamon, gałkę muszkatołową, suszoną skórkę pomarańczową, szafran, a także na rozmaryn czy kolendrę. Reakcje te mogą być dodatkowo wzmożone przez spożycie potraw zawierających duże ilości histaminy czyli: wędzone sery, mięso, wędliny lub ryby, produkty z puszek oraz czerwone wino. Należy także pamiętać, że gotowe lukry, posypki i aromaty do ciast zawierają wyjątkowo dużo barwników i konserwantów, które mogą być niebezpieczne dla astmatyków, a u osób borykających się z alergiami skórnymi mogą nasilić pokrzywki i egzemy.
3. Problemy trawienne
Zgaga, zaparcia, wzdęcia i bóle brzucha to konsekwencja przejedzenia i nadmiernego obciążenia układu pokarmowego. Świąteczny jadłospis należy dobrać odpowiednio do wieku i indywidualnych predyspozycji. Szacuje się, że zgaga dotyczy aż jednej na pięć osób po 50 roku życia, co wynika z osłabienia mięśni przełyku, a zatem osoby te powinny unikać: kawy, coli i innych napojów gazowanych, wina, mlecznej czekolady, cytrusów, a także wszystkich potraw mocno przyprawionych, tłustych i smażonych. Pacjenci z chorobami wątroby, trzustki i pęcherzyka żółciowego powinni wystrzegać się jedzenia śledzi, ponieważ tłuste ryby nasilają choroby tych narządów i mogą powodować bóle brzucha. Osoby z chorobami wątroby, żołądka i jelit powinny natomiast zrezygnować z jedzenia grzybów, a zwłaszcza grzybów w połączeniu z kapustą. Występowanie świątecznych dolegliwości gastrycznych można ograniczyć przez zastąpienie octu cytryną, smalcu – oliwą lub masłem, a smażenia – duszeniem, gotowaniem, pieczeniem. A przede wszystkim zalecany jest umiar w jedzeniu.
4. Kac
Zatrucie etanolem i jego silnie toksycznym metabolitem – aldehydem octowym, będące konsekwencją nadmiernego spożycia alkoholu niewątpliwie należy na najczęstszych świątecznych dolegliwości. Z metabolicznego punktu widzenia, zatruciu temu towarzyszą odwodnienie i hipoglikemia, co łącznie objawia się bólami głowy, nadmiernym pragnieniem, światłowstrętem, zaburzeniami apetytu, potliwością, zaburzeniami funkcji motorycznych i rozdrażnieniem. Choć w społecznej świadomości funkcjonuje kilka sposób na wyeliminowanie kaca, niekiedy także polecanych przez lekarzy (jak np. wzięcie aspiryny, wypicie szklanki soku pomidorowego lub słodzonej herbaty z cytryną, bądź zjedzenie kilku łyżeczek miodu), to żaden z nich nie ma potwierdzonej naukowo skuteczności.
5. Oparzenia, porażenia, urazy
O oparzenia najłatwiej podczas nerwowej, kuchennej, przedświątecznej krzątaniny, gdy chcemy zrobić jak najwięcej, jak najszybciej. Jeśli zdarzy się taki wypadek, oparzone miejsce trzeba jak najszybciej schłodzić bieżącą wodą o temperaturze około 20 stopni C. Zabieg ten powinien trwać około 20 minut. W trakcie schładzania należy delikatnie usunąć z oparzonego miejsca odzież, pierścionki, czy zegarek, a po zakończeniu schładzania, na oparzone miejsce należy założyć jałowy opatrunek lub specjalny schładzający opatrunek hydrożelowy.
W okresie świątecznym może łatwo dojść do porażenia prądem, choćby przy naprawie zepsutych lampek choinkowych. Według danych Royal Society for the Prevention of Accidents, w Wielkiej Brytanii każdego roku zostaje w ten sposób porażonych prądem 350 osób. Jak udzielić pierwszej pomocy takiej osobie? Najpierw należy odłączyć źródło prądu, a dopiero następnie można rozpocząć reanimację, jeśli stwierdzi się taką konieczność. W świątecznym zamieszaniu i przy świątecznych porządkach nietrudno także o upadki z wysokości, które mogą się skończyć stłuczeniami, uszkodzeniami narządów wewnętrznych, zwichnięciami, złamaniami, a nawet uszkodzeniem kręgosłupa. Pomoc udzielana poszkodowanej osobie jest zależna od rodzaju urazu, nierzadko konieczna jest wizyta w szpitalnym oddziale ratunkowym.
Festive medical myths. Vreeman RC, Carroll AE, BMJ 2008, 337: a2769
More from Doniesienia
Trzy najczęściej oglądane materiały wideo
Od lat przeprowadzamy wywiady i rozmawiamy z najwybitniejszymi ekspertami medycznymi w Polsce i za granicą. Jesteśmy na najważniejszych konferencjach i …
Pięć najczęściej czytanych artykułów
Stale monitorujemy aktywność naszych użytkowników i obserwujemy, które materiały cieszą się największą popularnością. Analizujemy, dlaczego tak się dzieje, i wyciągamy …
Pięć najciekawszych artykułów, które mogłeś ominąć
Drogi lekarzu, przygotowaliśmy dla Ciebie pięć najciekawszych artykułów, które powinieneś poznać, aby lepiej i skuteczniej leczyć swoich pacjentów. Wiedza medyczna …
